Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ευάλωτοι στο να παρασύρονται από εμμονικές σκέψεις και να εστιάζουν στα αρνητικά. Ωστόσο, η τάση αυτή διαστρεβλώνει την αντίληψη του ατόμου, την απόδοσή του και το ωθεί στο να συνάγει συνεχώς λανθασμένα συμπεράσματα καθότι πέφτει στις ίδιες νοητικές παγίδες. Αυτές οι αγκυλώσεις στον τρόπο σκέψης ονομάζονται περιοριστικές αντιλήψεις και οδηγούν σε έναν φαύλο κύκλο μη ικανοποίησης, χαμηλής απόδοσης και αυτοπεποίθησης. Ακολουθούν οι συνηθέστερες περιοριστικές πεποιθήσεις που εμποδίζουν τους ανθρώπους στην επαγγελματική αλλά και προσωπική ζωή:
Το σύνδρομο του απατεώνα (impostor syndrome)
Ο όρος αναφέρεται σε ένα σύνολο συναισθημάτων και χαρακτηριστικών συμπεριφορών, οι οποίες όμως ανήκουν σε ανθρώπους καταρτισμένους ή επιτυχημένους, οι οποίοι έχουν πολλές αμφιβολίες για τις γνώσεις και τις δεξιότητες τους. Αισθάνονται με κάποιο τρόπο «απατεώνες» και είναι εσωτερικά πεπεισμένοι ότι ήρθαν σε αυτή τη θέση εξαιτίας ενός τυχαίου γεγονότος ή επειδή αυτοί που τους προσέλαβαν δεν συνειδητοποίησαν πόσο ανεπαρκείς ήταν οι ικανότητες τους. Το κύριο χαρακτηριστικό του φαινομένου είναι το διαρκές άγχος που βιώνει το άτομο να μην αποκαλυφθεί η ανεπάρκεια τους σε κάποιον τομέα, ακόμα και αν η πιθανότητα αυτή είναι στην πραγματικότητα μηδαμινή. Πίσω από το σύνδρομο του απατεώνα μπορεί να υπάρχει ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα: η τελειομανία.
Όλα ή τίποτα
Το άτομο νιώθει πως αν δεν μπορεί να τα κάνει όλα για όλους, τότε δεν αξίζει. Θα είναι ή ο καλύτερος ή ο χειρότερος, δεν υπάρχει μέση οδός.
Μεγέθυνση
Εστίαση στα αρνητικά και μεγέθυνση των ελαττωμάτων και των ανεπαρκειών. Το άτομο αγνοεί τις επιτυχίες του, δεν τις αναγνωρίζει ή δεν τις υπολογίζει.
Όρια
Είναι δύσκολο να μπουν όρια στο πότε πρέπει να σταματήσει να δουλεύει, στο πώς να οριοθετηθούν οι άλλοι και στο πώς να πει όχι. Η δυσκολία αυτή οριοθέτησης συνοδεύεται από το αίσθημα της ενοχής.
Ευχαρίστηση των άλλων
Το άτομο νιώθει καλά με τον εαυτό μου εάν ικανοποιεί με τις επιλογές του και τις πράξεις του τους άλλους. Τότε βιώνει αποδοχή και πληρότητα.
Απαισιοδοξία
Η ζωή είναι χαοτική, αγχωτική και εκτός ελέγχου. Το άτομο νιώθει ότι πρέπει συνεχώς να είναι σε εγρήγορση, γιατί εάν χαλαρώσει, θα αιφνιδιαστεί και δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στην πρόκληση.
Θυματοποίηση
Το άτομο νιώθει ότι είναι θύμα μιας απαιτητικής δουλειάς, μιας οικογένειας που τα περιμένει όλα από αυτό και μιας κοινωνίας που υπαγορεύει ότι «πρέπει να τα καταφέρνεις με όλα». Η ζωή βιώνεται αγχωτικά και το άτομο είναι συνεχώς εξαντλημένο.
Ευχές
Το άτομο εστιάζει σε όλα αυτά τα πράγματα τα οποία δεν έχει ή δεν μπορεί να έχει και σε αυτά που έχει δεν δίνει αξία. Η ζωή βιώνεται με ένα «Μακάρι», με αίσθημα ανικανοποίητου και με ανηδονία.
Σοβαρότητα
Το άτομο θεωρεί πως η διασκέδαση και η ξεκούραση είναι χάσιμο χρόνου και πως πρέπει συνεχώς να εργάζεται.
Εξωτερικοί παράγοντες
Το άτομο πιστεύει ότι οι εξωτερικοί παράγοντες είναι εκείνοι που θα καθορίσουν την ευτυχία του, χωρίς εκείνο να ενεργεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Κατά συνέπεια, συχνά δε νιώθει ικανοποίηση από τη ζωή του καθότι η ευτυχία του δεν επαφίεται στον εαυτό του.
Πρωταρχικό βήμα για τη μεταστροφή των περιοριστικών αντιλήψεων συνιστά η ίδια τους η αναγνώριση. Απαιτείται μια διεργασία που δεν είναι πάντοτε ομαλή και κατανόηση προκειμένου να συνειδητοποιήσετε ποιες είναι οι πεποιθήσεις αυτές και με ποιον τρόπο εμποδίζουν την πρόοδό σας.
Έπειτα, κατανοήστε τις επιθυμίες σας, το τι θέλετε. Τους στόχους και τα αποτελέσματα που επιθυμείτε να έχετε. Όλα αυτά για τα οποία προσπαθείτε επί εβδομάδες, μήνες ακόμη και χρόνια, ωστόσο για κάποιον άγνωστο λόγο δεν τα έχετε καταφέρει. Όσο περισσότερους λόγους βρίσκετε για την επιδίωξη ενός σκοπού, τόσο μεγαλύτερο κίνητρο θα έχετε ώστε να κάνετε τις κατάλληλες ενέργειες.
Για να επιτύχετε την αλλαγή αυτή, απαιτείται να βρείτε την αναγκαία κινητοποίηση. Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας η αφιέρωση χρόνου και σκέψης ώστε να συνειδητοποιήσετε για ποιον λόγο επιθυμείτε τους συγκεκριμένους στόχους και τα συνεπακόλουθα οφέλη από την κατάκτησή τους. Στην πορεία αυτή μεταστροφής των περιοριστικών αντιλήψεων, υιοθέτησης μιας λογικής στοχοθεσίας και ανάπτυξης ενός σταθερού μοτίβου επίτευξης, ενός “know-how” δηλαδή που θα εφαρμόζετε σε κάθε Στόχο που αποφασίζετε ελεύθερα να θέσετε, μπορεί να σας βοηθήσει η συνεργασία μια έναν επαγγελματία Coach και η Coaching διαδικασία.